Using cryptocurrencies and non-fungible tokens (NFTs) for fundraising
1. Beth yw cryptoarian?
Mae mwy a mwy o elusennau wedi dechrau derbyn rhoddion ar ffurf cryptoarian digidol, megis Bitcoin. Ond beth yw cryptoarian? A sut y mae’n gweithio?
Yma, mae ein harbenigwr, Dr Stephen Dobson o Brifysgol Leeds, yn edrych ar y pethau y dylai sefydliadau nid-er-elw eu hystyried mewn perthynas â defnyddio cryptoarian wrth drawsnewid y ffordd y maent yn codi arian, a hefyd ceir rhai enghreifftiau o’r sefydliadau hynny yn y sector treftadaeth sydd eisoes yn gwneud defnydd o’r arian digidol hwn.
Yn y bôn, cod cyfrifiadurol yw cryptoarian – cod y gellir ei droi’n arian cyfreithlon trwy gyfrwng trafodiadau a gofnodir ar gyfriflyfr ar-lein y gall y cyhoedd ei weld. Gelwir y cyfriflyfr hwn yn gadwyn floc, a chaiff yr holl drafodiadau eu dilysu rhwng y defnyddwyr trwy gyfrwng proses a elwir yn dechnoleg cyfriflyfr gwasgaredig. Cafodd y cryptoarian cyntaf a sefydlwyd, sef Bitcoin, ei lansio yn 2008. Ar y cychwyn câi ei ddefnyddio’n eang, ond erbyn 2022 ystyriwyd mai Bitcoin oedd y nawfed ased mwyaf gwerthfawr, gyda gwerth cyfalafiad y farchnad o $872.81 biliwn. Erbyn hyn, mae cryptoarian poblogaidd o fathau eraill i’w cael, megis Ethereum, XRP, Litecoin, Polkadot, Stellar, Binance a Doge.
Gall cryptoarian esgor ar botensial mawr i’r sector treftadaeth o ran cynyddu ymdrechion sefydliadau i godi arian trwy ehangu’r dulliau y gall pobl gyfrannu arian. Fodd bynnag, gall cryptoarian esgor ar ambell her hefyd yn ymwneud â diogelwch a chymhlethdod.
Mae gan bawb sy’n meddu ar gryptoarian gyfeiriad cyhoeddus (rhywbeth tebyg i rif eich cyfrif banc) ac allwedd breifat (tebyg i’ch cyfrinair bancio). Er mwyn i berchennog yr arian allu ei drosglwyddo i chi, bydd angen i’r perchennog hwnnw wybod eich cyfeiriad cyhoeddus. Er mwyn derbyn cryptoarian, rhaid i’r sefydliad agor waled gyda darparwr waledi. Yn achos sefydliadau sy’n derbyn taliadau ar ffurf cryptoarian, mae nifer ohonynt yn sicrhau bod manylion eu waled ar gael yn gyhoeddus, er hwylustod. Fodd bynnag, ni chaiff hyn ei argymell fel arfer gorau, oherwydd gall rhoddwyr gyfrannu rhoddion ar ffurf cryptoarian heb ichi wybod beth yw ffynhonnell y rhodd. Ystyriaeth bwysig arall yw’r ffaith y bydd gwerth cronfeydd a gedwir mewn waledi crypto yn codi ac yn gostwng, felly rhaid i’r rhoddion gael eu trosi’n ddi-oed os ydych am eu defnyddio. Mae’r farchnad drwyddi draw yn eithriadol o anwadal.
Ystyriaethau eraill
Costau trafodiadau
Gall trafodiadau ar ffurf cryptoarian fod yn fwy cost-effeithiol na throsglwyddiadau ar ffurf arian traddodiadol. Mae hyn yn arbennig o wir yn achos trafodiadau rhyngwladol, oherwydd ni cheir unrhyw gyfyngiadau daearyddol na chostau trosi arian.
Enw da eich sefydliad
O safbwynt enw da, dylai eich sefydliad sicrhau nad yw’r rhoddion a dderbynnir ganddo yn ddienw. Hefyd, dylid parhau i gymhwyso’r ystyriaethau arferol o ran sicrhau bod y rhoddwr yn cyd-fynd â’ch credoau a’ch gwerthoedd craidd. Mae canllawiau’r Comisiwn Elusennau yn ei gwneud yn ofynnol i elusennau sicrhau eu bod yn gwybod pwy yw eu rhoddwyr.
Treth
Yn 2019, cyhoeddodd yr UK Jurisdiction Taskforce ddogfen o’r enw ‘Legal Statement on the Status of Crypto-assets and Smart Contracts’ er mwyn pennu sail gyfreithiol ar gyfer cryptoarian a chryptoasedau. Mae’n nodi y dylai cryptoasedau (yn cynnwys tocynnau anghyfnewidiadwy) gael yr un statws cyfreithiol ag eiddo anniriaethol. Ar yr adeg y lluniwyd y ddogfen hon, ystyriwyd bod cryptoased yn ased trethadwy at ddibenion treth enillion cyfalaf a threth etifeddu, ond mae’n bwysig trafod y goblygiadau ar gyfer eich sefydliad gydag un o gynrychiolwyr Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi er mwyn cael y cyngor diweddaraf.
Mae amrywiaeth eang o elusennau bellach yn derbyn rhoddion ar ffurf cryptoarian, yn cynnwys:
2. Beth yw tocynnau anghyfnewidiadwy?
Yn y cyd-destun hwn, mae ‘anghyfnewidiadwy’ yn golygu ased digidol unigryw na ellir ei gyfnewid. Mae tocynnau anghyfnewidiadwy yn defnyddio technoleg debyg i gryptoarian yn yr ystyr eu bod hwythau hefyd yn bodoli ar gadwyn floc sy’n cadarnhau pwy yw perchnogion yr eitemau rhithwir. Gall tocyn anghyfnewidiadwy fod yn unrhyw beth ar ffurf ddigidol, megis celf, cerddoriaeth neu wrthrychau rhithwir fel model 3D o arteffact. Felly, mae’r tocyn anghyfnewidiadwy yn rhyw fath o dystysgrif ddilysrwydd. Oherwydd hyn, nid yw meddu ar docyn anghyfnewidiadwy yr un fath â meddu ar sgrinlun o’r ddelwedd, er enghraifft. Fel perchennog tocyn anghyfnewidiadwy, bydd gennych brawf perchnogaeth. Mae rhai tocynnau anghyfnewidiadwy yn weithiau celf ynddynt eu hunain yn hytrach nag yn gofnod o drafodiad. Gan fod y sector diwylliant a threftadaeth yn canolbwyntio’n aml ar wrthrychau ac arteffactau unigryw a phrin, mae tocynnau anghyfnewidiadwy wedi esgor ar lawer o ddiddordeb. Mae gwerthu tocynnau anghyfnewidiadwy ar wefannau neu mewn arwerthiannau elusennol yn ffordd werthfawr o gynhyrchu rhoddion ar gyfer y rhai sydd, o bosibl, â diddordeb ym mhotensial cryptoasedau ond y byddai’n well ganddynt beidio â delio’n rheolaidd mewn cryptoarian.
Mae’r British Museum yn un sefydliad diwylliannol enwog sydd wedi dechrau creu a gwerthu tocynnau anghyfnewidiadwy ar gyfer ei arddangosion trwy gyfrwng y platfform LaCollection. Yn ddiweddar, cofnododd Sotheby’s werthiant o $100m a gynhyrchwyd trwy gyfrwng ei gategori ‘tocynnau anghyfnewidiadwy’ newydd. Er mai cyfran fechan yw’r ffigur hwn o gyfanswm gwerthiannau’r tŷ arwerthu, mae’n dangos bod tocynnau anghyfnewidiadwy yn llwyddo i ddenu mwy ar sylw’r byd treftadaeth ddiwylliannol fel ffordd o ymestyn y maes eiddo deallusol treftadaeth a diwylliant sydd eisoes yn boblogaidd.
I brynwr tocynnau anghyfnewidiadwy, gellir gweld y ffeil delweddau, y ffeil sain neu’r ffeil cyfryngau ar unrhyw un o’r dyfeisiau canlynol:
1. Monitor teledu, sgriniau LED neu ddyfais sain
2. Cyfrifiadur, gliniadur neu ffôn clyfar
3. Gwefannau a phlatfformau cyfryngau cymdeithasol
4. Copïau ffisegol wedi’u hargraffu ar ffurf 3D
5. Fframiau lluniau digidol (TokenFrame)
6. Pensetiau realiti rhithwir.
Effeithiau amgylcheddol
Yn amlwg, mae hwn yn faes o ddiddordeb a thwf i’r sector, ond er bod cryptoarian a thocynnau anghyfnewidiadwy yn elfennau rhithwir nad ydynt wedi’u gwneud o bapur, plastig na metel, maent yn dal i fod ag ôl-troed carbon sylweddol. Mae gwaith ymchwil a gynhwysir mewn erthygl a gyhoeddwyd yn 2019 yn y cyfnodolyn gwyddonol Joule yn amcangyfrif bod Bitcoin yn cynhyrchu rhwng 22 a 22.9 miliwn tunnell fetrig o allyriadau carbon deuocsid bob blwyddyn, a hynny gan y defnyddir llawer iawn o ynni i ddilysu’r gadwyn floc. Mae datblygu dull crypto mwy ‘gwyrdd’ yn faes ymchwil pwysig trwy’r byd, ac efallai y bydd effaith amgylcheddol cryptoasedau yn ffactor pwysig i’ch sefydliad.
3. Pwyntiau i’w cofio
- Caiff cryptoarian ei ddefnyddio fwyfwy gan elusennau wrth drawsnewid y ffordd y maent yn codi arian.
- Mae gwerthu tocynnau anghyfnewidiadwy trwy gyfrwng gwefannau ac arwerthiannau elusennol yn ffordd newydd o gynhyrchu rhoddion.
- Mae’r ffordd y defnyddir cryptoarian a thocynnau anghyfnewidiadwy yn dal i esblygu. Cynhaliwch waith ymchwil manwl, ymgynghorwch â chynrychiolydd Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi a gwnewch yn siŵr eich bod yn deall y risgiau a’r cyfleoedd cyn ichi wneud unrhyw beth.
Rhagor o adnoddau
- Y platfform LaCollection
- The Giving Block (platfform ar gyfer rhoddion ar-lein)
Except where noted and excluding company and organisation logos this work is shared under a Creative Commons Attribution 4.0 (CC BY 4.0) Licence
Please attribute as: "Using cryptocurrencies and non-fungible tokens (NFTs) for fundraising (2022) by Dr Stephen Dobson supported by The National Lottery Heritage Fund, licensed under CC BY 4.0
